Σχέσεις Εκκλησίας και κράτους
Γεώργιος Ηλ. Κρίππας
Διδάκτωρ Συνταγματικού Δικαίου
Σχέσεις Εκκλησίας - Πολιτείας εις τας χώρας - μέλη της Ευρωπαϊκής Ενώσεως
(παλαιάς και νεοεισελθούσας το έτος 2004)
ΓΑΛΛΙΑ
ΕΙΣΑΓΩΓΗ: Η παρούσα μελέτη προς επεξεργασίαν του ως άνω θέματoς εβασίσθη εις λεπτομερή και πολυετή έρευναν και μελέτην των σxετικών ισxυoυσών διατάξεων εις τας αντιστοίχους χώρας και κυρίως ως προς το π ω ς αύται εφαρμόζονται εις τ η ν π ρ ά ξ ι ν βάσει των όσων προκύπτουν εκ της μελέτης της ΑD HOC νομολογίας και βιβλιογραφίας. Η εν λόγω νομολογία και βιβλιογραφία είναι τεραστία και ανεξάντλητος, έγινε δε έρευνα επί του συνόλου αυτής. Παρατίθενται όμως και παραπέμπoνται αι σπουδαιότεραι των εν λόγω πηγών με την επισήμανσιν, ότι και πάσαι αι λοιπαί συμφωνούν α π ο λ ύ τ ω ς με τας παρατιθεμένας πηγάς , ευρίσκονται δε εις χείρας μας και είναι πάντοτε εις την διάθεσιν παντός ενδιαφερομένου. Τα ακολουθούντα κράτη δεν παρατίθενται αλφαβητικώς, αλλά κατά σειράν διεξαxθείσης ερεύνης. Προκαταβολικώς πρέπει να είπω, ότι ως διεπίστωσεν η διεξαχθείσα έρευνα εις άπαντα τα κράτη της Ευρωπαϊκής Ενώσεως εις την πράξιν δεν υ π ά ρ χ ε ι χ ω ρ ι σ μ ό ς κ ρ ά τ ο υ ς - Ε κ κ λ η σ ί α ς. Τυχόν δε ισχύουσαι διατάξεις Συντάγματος ή νόμων θεσπίζουσαι τοιούτον χωρισμόν δ ε ν εφαρμόζονται εις την πράξιν ή εφαρμόζoνται εντελώς αντιθέτως από τα νομοθετικώς ισχύοντα. Ο λόγος βεβαίως είναι πρακτικός, δηλ. εφ'όσον εις ένα κράτος η συντριπτική πλειοψηφία του λαού δεν αποτελείται από αθέους, αλλά από οπαδούς κάποιας θρησκείας, δεν είναι δυνατόν εις την πράξιν επί του λαού αυτού να επιβληθή καθεστώς αθεϊστικόν, αντιθρησκευτικόν ή αντιεκκλησιαστικόν ή γενικώς να θέση τας θρησκευτικάς πεποιθήσεις του λαού (βαθείας ή μη αδιαφόρως) εις το περιθώριoν. Ούτω διατάξεις νόμων ή συνταγμάτων θεσπίζουσαι θεωρητικώς χωρισμόν κράτους - Εκκλησίας απέτυχον εις την πράξιν και κατέστησαν ανεφάρμοσται .
1. ΓΑΛΛΙΑ
Ως γνωστόν διά την χώραν αυτήν υποστηρίζεται από ορισμένους, ότι πρόκειται περί ενός κράτους αθέου (κατά το Σύνταγμα) και ότι ο ισχύων νόμος θεσπίζει ρητώς xωρισμόν κράτους - Εκκλησίας. H πραγματικότης είναι τελείως διάφορoς. Ιδού σειρά στοιχείων λίαν πειστικών:
1) Το γαλλικόν Σύνταγμα ορίζει εις το άρθρον 2, ότι η Γαλλία είναι ένα κράτος "λαϊκόν", προσθέτει δε ότι εγγυάται την ισότητα ενώπιον του νόμου αδιακρίτως θρησκείας και σέβεται "όλας τας θρησκευτικάς πεποιθήσεις" (επί λέξει LA FRANCE EST UNE REPUBLIQUE INDIVISIBLE, DEMOCRATIQUE ET SOCIALE ELLE ASSURE L' EGALITE DEVANT LA LOI DE TOUS LES CITOYENS SANS DISTINCTION D' ORIGINE, DE LA RACE OU DE RELIGION. ELLE RESPECTE TOUTES CROYANCES.) Το εάν η εν λόγω διάταξη θεσπίζει χωρισμόν κράτους -Εκκλησίας είναι αμφισβητούμενον. Το πλέον πρόσφατον AD HOC εν προκειμένω σύγγραμμα, το οποίον αναφέρεται ακριβώς εις την εν λόγω έννοιαν του Συντάγματος (O R A L L O, LA LAICITE EN PRATIQUE, 2004) αναφέρει εν πρώτοις ότι η «λαϊκότης» την οποίαν θεσπίζει η ως άνω διάταξις του Συντάγματος ενεφάνισε εις πάσαν εποχήν σοβαρά προβλήματα ερμηνείας και εφαρμογής ("LAICITE" - CETTE NOTION, QUI NE SE DEFINIT QU' EN NEGATIF, A DE TOUS LES TEMPS POSE DE GRAVES PROBLEMES D' INTERPRETATION ET D' APPLICATION πρόλογος σελ. V). Το ίδιον έργον περαιτέρω αναφέρει, ότι η έννοια "LAIQUE" , την οποίαν εισάγει το γαλλικόν Σύνταγμα προέρχεται εκ της ελληνικής λέξεως "λαϊκός¨" κατ' αντίθεσιν προς τον "κληρικόν" (σελ. 5) , αναφέρει ότι αυτό δεν είναι γνωστόν τι σημαίνει και ότι αποτελεί μοναδικότητα εις όλην την Ευρώπην. Καταλήγει δε εις το ότι η έννοια αυτή κατά τον 20ον αιώνα σημαίνει απλώς ένα στήριγμα προστατευτικόν των αρχών της ελευθερίας, της ισότητος και της μη διακρίσεως (σελ.14). Το ίδιον έργον αναφέρει σειρά παραδειγμάτων περί του ότι δεν υπάρχει χωρισμός κράτους -Εκκλησίας εις την Γαλλίαν, τα κυριώτερα των οποίων είναι τα εξής:
α) Εις πολλάς περιοχάς της Γαλλίας (π.χ. Αλσατία, Λωρραίνη, υπερπόντιοι νήσοι) διά νόμου ή διά διεθνών συμβάσεων υπάρχει όχι χωρισμός αλλά συνένωσις κράτους -Εκκλησίας (δηλ. η Εκκλησία είναι κρατική, διδάσκεται ως υποχρεωτικόν το μάθημα των θρησκευτικών της Χριστιανικής Εκκλησίας, οι κληρικοί μισθοδοτούνται από το κράτος κ.λ.π. σελ. 77 επ.) Άρα μέχρι στιγμής (ακόμη και αν κάποιος υποστηρίξη ότι η Γαλλία εφαρμόζει καθεστώς χωρισμού κράτους -Εκκλησίας), η Γαλλία δεν κατόρθωσε ακόμη να εφαρμόση καθεστώς χωρισμού κράτους -Εκκλησίας εις όλην της την έκτασιν. Άρα αφού δεν κατώρθωσεν η ιδία τοιούτον τι, δεν είναι δυνατόν να αναφέρεται ως παράδειγμα δι' άλλα κράτη.
β) Το Συμβούλιον Επικρατείας διά της από 16.8.2002 αποφάσεως του ενέκρινε πράξη νοσοκομείου περί μεταγγίσεως αίματος εις γυναίκα ενήλικη οπαδόν μαρτύρων του Ιεχωβά παρά την αντίρρησή της και την επίκληση λόγων θρησκευτικών ( αυτόθι σελ. 18).
γ) Το Συμβούλιον Επικρατείας έλαβε κατ' επανάληψιν θέσιν ( πλην της ανωτέρω) εναντίον των αιρέσεων, π.χ. διά της από 21.1.1983 αποφάσεώς του ηρνήθη να αναγνωρίση ως θρησκείαν τους μάρτυρας του Ιεχωβά (σελ. 49), δεν τους επιτρέπει δε να απoδέχoνται κληροδοτήματα. Το ίδιον εδέχθη το γαλλικόν ΣτΕ και διά της από 1.2.1985 απoφάσεώς του (ιδέ αυτήν εις ελλην. μετάφρασιν περ. ΤΟ ΣYΝΤAΓMA 1986 σελ. 496 επ.) Επίσης το γαλλ. ΣτΕ διά της από 17.2.1992 αποφάσεώς του απέρριψε αίτημα της αιρέσεως των σαηεντoλόγων εναντίον Kρατικού φυλλαδίου αναφέροντος, ότι η αίρεση αυτή είναι επικίνδυνος (αυτόθι σελ. 50)
δ) Εις τα δημόσια σχολεία της Γαλλίας γίνεται κάθε εβδoμάδα κ ή ρ υ γ μ α υπό των κληρικών της Καθολικής Εκκλησίας xρηματoδοτoύμενo υπό του κράτους (αυτόθι σελ. 54) .
2) Περί της ως άνω έννοιας της γαλλικής "LAICITΕ." υπάρχουν βεβαίως και πολλά αλλά επιστημονικά συγγράμματα αναφέροντα τα ίδια περίπου προς το ως άνω λίαν πρόσφατoν, Π.χ. το επίσης υπό τον τίτλον "LAICITE" σύγγραμμα του Γάλλου Πανεπ. καθηγητού του Πανεπ. Παρισίων DURΑΝD-ΡRΙΝΒORGΝΕ, ωσαύτως μόλις προσφάτως εκδοθέν (2α έκδoσις 2004) αναφέρει, χαρακτηριστικώς, ότι
α) Η έννoια "LAICITE" είναι ασαφής και συγχέεται προς την έννoιαν "αντικληρικαλισμός", "αντιθρησκευτικότης" και "στρατευμένη αθεΐα" (σελ. 1), ενώ η πραγματικότης είναι εντελώς άλλη. Και ενώ κάνει μίαν ιστορικήν αναδρομήν εις την έννοιαν αυτήν, αναφέρει, ότι η ερμηνεία της είναι άγνωστη, καθ' όσον καμία διάταξη δεν την δίδει.
Καταλήγει δε εις το ότι η γαλλική κοινωνία, ως πάσαι αι λοιπαί σύγχρονοι κoινωνίαι επιστρέφει ε ι ς την θρησκείαν (επί λέξει "LΑ SOCIETE FRANCAISE, COMME PRESQUE TOUTES LES SΟCΙΕTES CONTEMPORAINES, VOIT S' ΟΡΕRΕR UΝ RΕTOUR VERS LES RELIGIONS" αυτόθι σελ. 15). Καταλήγει δε εις το ότι η εν λόγω έννοια δεν σημαίνει τίποτε άλλο, παρά την γνωστήν ρήσιν "απόδoτε τα του καίσαρος τω καίσαρι και τα του Θεoύ τω Θεώ" (Μαρκ. 1B' 3-17, αυτόθι σελ. 17).
β) ο ίδιος συγγραφεύς αναφέρει, ότι το σύνολον της υπαρχούσης βιβλιoγραφίας δεν τάσσεται υπέρ της ''LAICITE" (επί λέξει "ΜΑΙS DANS L' ΕΝSEΜΒLΕ LES ECRITS ΝΕ ΡEUVENT GUERE ΕΤRΕ CONSIDERES COMME DES HYMNES Α LΑ LAICITE" αυτόθι σελ. 21) .
γ) Ο ίδιος συγγραφεύς αναφέρει, ότι εάν την LΑΙCΙΤΕ " την επιθυμούμε διά να υπάρξει ανεξιθρησκία προς τας άλλας θρησκείας, η τοιαύτη ανεξιθρησκία δεν απαιτεί τον χωρισμό κράτους - Εκκλησίας και ως παράδειγμα αναφέρει τας λοιπάς χώρας της Ευρώπης, (όσαι δεν έχουν θεσπίσει χωρισμόν κράτους - Εκκλησίας), όπου το τοιούτον καθεστώς ουδόλως κωλύει την ανεξιθρησκείαν (αυτόθι σελ. 33').
δ) Περαιτέρω αναφέρει μέγα πλήθος στοιχείων αποδεικνυόντων, ότι "LAICITE" δ ε ν υ π ά ρ χ ε ι
ε ι ς τ η ν Γ α λ λ ί α ν, μεταξύ των άλλων αναφέρει τα εξής δεδομένα:
αα) Η νομολογία των δικαστηρίων αμφισβητεί την "LAICITE" (σελ. 47 αναφέρει "LΑ JURISPRUDENCE ....... METTANT ΕΝ CAUSE LΑ LAIC1TE"). ββ) Οι ισχύοντες νόμοι και η βιβλιογραφία σήμερον δεν αναφέρονται εις την "LAICITE" σελ. 46, 52, 79. 90, 116, γγ) Ο προσηλυτισμός α π α γ ο ρ ε ύ ε τ α ι (σελ. 105, 114, 155).
δδ) Διδάσκεται το μάθημα των θρησκευτικών (σελ. 96, 99). Επί του προκειμένου παραθέτει και την σχετικήν διάταξη του νόμου της 31.12.1959, η οποία έχει ως εξής: "L' Etat prend toutes dispositions uti1es pour assurer aux é1éves de l' enseignemeηt pub1ique 1a 1iberté des cu1tes et de l' i n s t r u c t i ο n r e 1 i g i e u s e". Αναφέρει δε ότι εις εκτέλεση του εν λόγω νόμου έχει εκδοθεί και το σχετικό Διάταγμα No 69-391 της 22.4.1960. εε) Αι αιρέσεις δεν αναγνωρίζονται ως θρησκείαι ευθέως εκ του Συντάγματος αναφέρων επί λέξει: "Les sectes ne sont pas considérés comme re1gions. Ι' artic1e 2 de 1a Cοnsitutiοn ne 1eur est donc app1icab1e en tant qu' i1 affirme 1e respect de toutes 1es croyances (αυτόθι σελ. 135), αναφέρεται δε εις την νομολογία του Συμβουλίου Επικρατείας, καθώς και των πoινικών και πολιτικών δικαστηρίων. στ στ) Αναφέρει, ότι εις τα δημόσια σχολεία διορίζονται και κληρικοί (σελ. 168 και 169 και επί λέξει "Les écoles pub1iques pοuvaient avoir alors soit un personne 1aique soit un personne1 congreganiste», πρoσθέτει δε, ότι αι διατάξεις του Συντάγματος, αι οποίαι θεσπίζουν την "LΑICITE" δεν κωλύουν τον διορισμόν κληρικών ε ι ς τα : δημόσια σχολεία (σελ. 169 και επί λέξει : "si 1es dispositions constitutionηe11es qui ont etab1i 1a 1aïcité de l' Etat et cel1e de Ι' enseignement imposent 1a neutra1ité de l' ensemb1e des services pub1iques à 1' égard de toutes 1e re1igioηs el1es ne metteηt pas obstacle par é11es-mêmes à ce que 1e fonctions de ces services soient confiées á des membres du clergé"). Το δε παρατιθέμενο εδώ γαλλικό κείμενο αποτελεί κατά λέξη απόσπασμα δικαστικής αποφάσεως (Διοικητικόν Πρωτοδικείον Παρισίων απόφ. της 7.7.1970 υποθ. SPAGΝΟL) .
Mέγα πλήθος άλλων στοιχείων παραθέτει το εν λόγω σύγγραμμα του προαναφερομένου Γάλλου πανεπιστημιακού καθηγητού, (τα οποία παραλείπονται λόγω συντομίας) και τα οποία αποδεικνύουν περιτράνως, ότι εις την Γαλλίαν χωρισμός κράτους - Εκκλησίας εις την πράξιν δεν υπάρχει, παρά τα περί του αντιθέτου λεγόμενα. Τα παραλειπόμενα αυτά στοιχεία είναι εξ ίσου εντυπωσιακά ως τα παρατιθέμενα.Πάντως το ότι «χωρισμός κράτους – Εκκλησίας» εις την Γαλλίαν δεν προβλέπεται υπό του Συντάγματος, προκύπτει όχι μόνον ουσία αλλά και τύποις. Π.χ. η έννοια της laïcité εισήχθη διά του Συντάγματος του 1946. Όμως το σχέδιον της σχετικής διατάξεως περιείχε την φράση, ότι «ο χωρισμός κράτους – Εκκλησίας είναι ηγγυημένος» (επί λέξει «elle est garantie nottament par séparation des Eglises et de l´Etat”). H διατύπωση όμως αυτή απερρίφθη διά δημοψηφίσματος και δεν περιελήφθη εις το Σύνταγμα. (Περί όλων αυτών ιδέ I r i e d, « De la difficile adaptation du principe républicain de laïcité à l´évolution socio-culturelle française», Revue du Droit Public, 2005 σελ. 434 υποσημ. 21). Αρα δεν δυνάμεθα, να ομιλώμεν περί «χωρισμού κράτους – Εκκλησίας», καθ’ όσον Η ΣΧΕΤΙΚΗ ΔΙΑΤΑΞΙΣ ΠΟΥ ΤΟΝ ΠΡΟΕΒΛΕΠΕ ΡΗΤΩΣ ΔΕΝ ΠΕΡΙΕΛΗΦΘΗ ΕΙΣ ΤΟ ΣΥΝΤΑΓΜΑ. Και μάλιστα κατ’ απαίτησιν του ιδίου του γαλλικού λαού αποφανθέντος διά δημοψηφίσματος.
3) Περί της "LAΙCITE" αξίζει να μνημονευθή επίσης το εξ' ίσου σπουδαίο σύγγραμμα των
BOUSSINESQ, BRISACIER και POULAT υπό τον τίτλον "ΙΑ LAICITE FRΑΝCΑΙSΕ, 1994. Και το επιστημονικόν αυτό σύγγραμμα αναφέρει τα ίδια με το προηγούμενον, ήτοι ότι εις την Γαλλίαν η "LAΙCITE" έχει περιπέσει εις αχρησίαν και κατ' ουσίαν χωρισμός κράτους Εκκλησίας δεν υπάρχει. Σταxυoλoγoύμε και εκ του εν προκειμένω εγκύρου συγγράμματος τα εξής λίαν χαρακτηριστικά σημεία:
α) Ως γνωστόν υποστηρίζεται, ότι εις την Γαλλίαν ο χωρισμός κράτους - Εκκλησίας έχει επιβληθή διά του νόμου της 9.12.1905. Όμως ουδέν αναληθέστερoν τoύτoυ. Ο νόμος oύτoς εις μεν το άρθρoν 1 κατοχυρώνει την Θρησκευτικήν ελευθερίαν, εις δε το άρθρον 2 αναφέρει, ότι η Γαλλία δεν αναγνωρίζει και δεν χρηματοδοτεί καμμίαν θρησκείαν. Και αι δύο αύται διατάξεις έχουν περιπέσει εις αχρησίαν και δεν εφαρμόζονται. Ήδη (ως αποδεικνύει δι' εγκύρων στοιχείων το πρoηγoύμενoν σύγγραμμα), το γαλλικόν κράτος αναγνωρίζει την επικρατούσαν θρησκείαν και δεν αναγνωρίζει ως θρησκείας τας αιρέσεις. Ως προς την xρηματoδότησιν υπό του κράτους της Kαθoλικής Εκκλησίας επικαλoύμεθα το εξής σπουδαίον και συγκλονιστικόν στοιχείον ήτοι το άρθρον του Γάλλου παvεπιστημιακού Kαθηγητoύ ΟDΟΝ VΑLLΕΤ εις την εφημερίδα "LE MONDE" της 11.5.1996 υπό τον τίτλον "LΑ FRANCE N EST PLUS LΑIQUΕ" (Η ΓΑΛΛΙΑ ΔΕΝ
ΕΙΝΑΙ ΠΛΕΟΝ ΛΑΙΚΟΝ ΚΡΑΤΟΣ) (σελ. 13 της εφημερίδος), εις το άρθρον τoύτo αναφέρεται μεταξύ άλλων ότι το γαλλικόν κράτος εχρηματoδότησε την Καθολικήν Εκκλησίαν κατά το έτος 1996 με πόσον άνω των 40 δισεκατομμυρίων φράγκων, το δε ποσόν τούτο αντιστοιχεί εις το 12% των εσόδων του κράτους εκ του φόρoυ εισοδήματος (το πoσόν τούτο αντιστοιχεί με πόσον άνω των 2 τρισεκατομμυρίων δραχμών ή άνω των 6 δισεκατομμυρίων ΕΥΡΩ). Το αυτό δέχεται και η νομολογία (ότι το κράτος μπορεί να χρηματοδοτή την Εκκλησία). Παραθέτoυμε περίληψη περιεχομένου της από 5.11.2002 αποφάσεως του Διοικητικού Πρωτοδικείου Λυόν, ως δημoσιεύεται εις το περιοδικόν ACTUALITE JURIDIQUE DROIT ADMNINSTRATIF. (16.12,2002 σελ, 1453): "Nonobstant 1es dispositions de 1a loi du 5 décembre 1905, une association cu1tue11e au sens de l' artic1e 18 de cette loi,peut recevoir une subvention pub1ique des lors que 1ui a été conferée 1a reconnaissance d' uti1ité, pub1ique". Περί του ότι η Καθολική Εκκλησία εις την Γαλλίαν χρηματοδοτείται υπό του κράτους αναφέρεται και υπό των F i a l a i r e – M o n d i e l l i (Droits Fondamentaux et Libertés Publiques, 2005 σελ. 466 και 468, ως επίσης και υπό των C a b r ι l l a c F r i s o n- R o c h e, R e v e t, Libertés et droits fondamentaux, 9η εκδ. 2003 σελ. 323) επεξηγούντες ειδικώτερον, ότι απλώς ο νόμος του 1905 απαγορεύει μόνον την εγγραφήν πιστώσεων εις τον κρατικόν προϋπολογισμόν δια την οικονομικήν ενίσχυσιν της Εκκλησίας (δηλ. χαριστικάς παροχάς) Δεν απαγορεύει όμως την χρηματοδότηση της Εκκλησίας εξ επαχθούς αιτίας (π.χ. διά το κήρυγμα που κάνει εις τα δημόσια σχολεία, διά τας υπηρεσίας που προσφέρει εις τον στρατόν, τα νοσοκομεία, τας φυλακάς, το φιλανθρωπικόν έργον που προσφέρει, τας αγαθοεργίας, τας δημοσίας εκδηλώσεις, τον αγώνα κατά των επικινδύνων διά την κοινωνίαν αιρέσεων, την βοήθειαν που προσφέρει εις τας επαρχιακάς ενορίας κ.λ.π.). Δι’ αυτάς τας υπηρεσίας χρηματοδοτείται η Εκκλησία με τα ως άνω (τεράστια) ποσά. Προσθέτουν δε (σελ. 336) ότι η υπό του κράτους χρηματοδότηση της Εκκλησίας ειδικώς διά τον αγώνα κατά των αιρέσεων «αποτελεί ένα βαρύ χτύπημα με σουγιά (canif) κατά της laïcité” Μετά την αναδρομή (λίαν ενδιαφέρουσαν) εις άλλας πηγάς επανερχόμεθα εις το ως άνω σύγγραμμα περί της γαλλικής "LΑΙCΙΤΕ". Αναφέρουν λοιπόν οι μνημoνευόμενoι συγγραφείς, ότι ο νόμος περί δήθεν χωρισμού κράτους - Εκκλησίας του 1905, το μόνον που κάνει., είναι να μετατρέπει την Εκκλησίαν από νομικόν πρόσωπον δημοσίου δικαίου εις νομικόν πρόσωπον ιδιωτικού δικαίου (σελ. 33). Κανέναν δε χωρισμόν κράτους - Εκκλησίας δεν επιβάλλει αφού: αα) Υπάρχει κήρυγμα κληρικών ανά εβδομάδα εις τα δημόσια σχoλεία. ββ) υπάρχει κήρυγμα εις τα νοσοκομεία και τις φυλακές, γγ) Υπάρχει κήρυγμα εις τoν στρατόν διά των στρατιωτικών ιερέων με επικεφαλής επίσκοπον της Καθολικής Εκκλησίας, κατά το Διάταγμα της 1.6.1964 (σελ. 40 - 42). δδ) Προβλέπoνται φορολογικαί, εκπτώσεις και απαλλαγαί υπέρ της Eκκλησίας (σελ. 51). εε) Η Εκκλησία επισήμως εμφανίζεται ως εκπροσωπούσα το σύνολον του λαού (σελ. 53). στ) Ο προσηλυτισμός απαγορεύεται (σελ. 54). ζ) Οι κληρικοί διδάσκουν εις τα δημόσια σχολεία (σελ. 67), εις την ιδίαν σελ. αναφέρεται μάλιστα και απόφασις διοικητικού Δικαστηρίου ακυρώνουσα απαγόρευση διορισμού κληρικού ως διδάσκοντος εις δημόσιον λύκειον. η) κάθε εβδομάδα γίνεται κήρυγμα υπό κληρικών εις τα δημόσια σχολεία, παρατίθεται δε επί λέξει και η σχετική νομοθεσία (σελ. 71 επ.). Το κήρυγμα γίνεται εντός των δημ. σχολείων και όχι εκτός (σελ. 74 - 75). Περαιτέρω αναφέρεται εις συζητήσεις εν τη βουλή όπου κάποιοι υπεστήριζαν την αντικατάστασιν του μαθήματος των θρησκευτικών με διδασκαλίαν μαθήματος ηθικής. Aπεδείχθη, ότι αυτό οδηγούσε σε σύγχυση και ήταν ανεφάρμοστο πρακτικώς. Ως εκ τούτου δεν υιoθετήθη τοιούτον σύστημα (σελ. 89 - 95).
β) Yπάρχει εις την Γαλλίαν καθεστώς αναγνωρίσεως θρησκειών παρ' ότι ο προαναφερθείς νόμος του 1905 (ο οποίος, ως υποστηρίζεται εσφαλμένως υπό τινων, εισάγει τον χωρισμόν κράτους - Εκκλησίας) αναφέρει, ότι η Γαλλία" δεν αναγνωρίζει καμμίαν θρησκείαν" (σελ. 164 - 165). Επί του προκειμένου οι ως άνω συγγραφείς οι αναφέρουν επί λέξει "Beaucoup des comununautés appartenant au même ordre ou à la même congregation ont demandé et obtenu 1 a r e c ο n n a i s s a n c e............ congregations réconnues ou on reconnues (σελ.. 164 - 165 υπογράμμησις ημετέρα).
γ) ως ελέχθη και ανωτέρω εις δύο πολύ μεγάλας περιοχάς της Γαλλίας, την Αλσατίαν
και την Λωρράνην (και εις τας υπερποντίους κτήσεις) το επίσημον ισχύον καθεστώς είναι ένωσις (ταύτισις) κράτους - Εκκλησίας και όχι χωρισμός ή LAICITΕ. Εις τας εν λόγω περιοχάς η Kαθoλική Εκκλησία θεωρείται κρατική, οι κληρικοί μισθοδοτούνται υπό του κράτους, το μάθημα των θρησκευτικών διδάσκεται εις τα σχολεία ως κατηχητικόν, μόνον τέσσαρες Εκκλησίαι έχουν αναγνωρισθή, αι δε λοιπαί όχι (σελ. 170 επ.).
δ) Αι αιρέσεις δεν αναγνωρίζονται και υπόκεινται εις αυστηρόν έλεγχoν. Δεν αναγνωρίζονται δε ουδέ καν ως απλά σωματεία (σελ. 183 - 184).
4) Εις την Γαλλίαν το εγκυρώτερον και σπουδαιότερον επιστημονικόν σύγγραμμα περί θρησκευτικής ελευθερίας θεωρείται σήμερον το υπό τον τίτλον "ΤRΑITΈ DΕ DROΙΤ FRANCAΙS DΕS RΕLΙGΙΟΝS" (έκδ. 2003,σελίδες 1317) ,εκδοθέν υπό των MESSNER, ΡRELOT, WOEHRLING και RIASETTO, εις το οποίον συνεργάζονται και άλλοι συγγραφείς πανεπιστημιακοί καθηγηταί. Σταχυολογούμε τα πλέον ενδιαφέρoντα σημεία του, τα οποία αποδεικνύουν επίσης αδιασείστως, ότι παρά τα περί αντίθετου λεγόμενα και υποστηριζόμενα εις την Γαλλίαν χωρισμόs κράτους -Εκκλησίας δεν υπάρχει κατ' ουσίαν και εις την πράξιν
α) Η ε ι ς το Σύνταγμα αναφερομένη "LAICITΕ" δεν σημαίνει χωρισμόν κράτους - εκκλησίας, διότι: αα) Το κράτος χρηματοδοτεί την καθολικήν Εκκλησίαν (σελ. 124). ββ) Η θρησκευτικότης εις την Γαλλίαν ανήκει εις την πολιτιστικήν της κληρονομίαν (σελ. 147), εις την σελ. ταύτην υπάρχει κεφάλαιoν υπό τον τίτλον "LΕS RELIGIONS COMME ELEMΕNΤS DΕ ΡΑΤRΙΜΟΙΝΕ CULΤURΕL", αναφέρεται δε εις τούτο, ότι η πολιτιστική κληρονομία της Γαλλίας δεν είναι κατανοητή άνευ της αναγνωρίσεως του θρησκευτικού στοιχείου. Εις την επομ. σελίδα 148 υπάρχει κεφάλαιον υπό τον τίτλον "LΕ RETOUR DU RΕLIGΙEUX DANS L' ESPACE PUBLIC" (η επιστροφή του θρησκευτικού στοιχείου εις τον δημόσιον xώρoν), το οποίον αναφέρει, ότι οι σχέσεις κράτους - Εκκλησίας έχουν επανακαθορισθεί (REAMENAGEMENT DES RAPPORTS RELIGION-ETAT ΕΝ FRANCE), αναφέρεται δε εις τας θρησκευτικάς εκπομπάς εις το ραδιόφωνον και την τηλεόρασιν, εις ραδιοφωνικούς σταθμούς της Εκκλησίας εις το ότι η συντριπτική πλειοψηφία του λαού προβαίνει εις θρησκευτικόν γάμον, εις το ότι αι εκκλησιαστικαί οργανώσεις ενετάγησαν εις τον δημόσιον χώρον, εις το ότι οι θεσμοί της Εκκλησίας ανεγνωρίσθησαν υπό της δημόσιας εξουσίας. Τέλος ανάφερει ότι η Γαλλική Δημοκρατία (καίτοι εξoυσία κατά το Σύνταγμα λαϊκή) οργάνωσε μίαν επίσημον θρησκευτικήν λειτουργίαν εις τον ναόν της Παναγίας των Παρισίων την 11.1.1996 (LA REPUBLIQUE Α ORGANISE LΕ 11 JANVIER 1996 UΝΕ ΜΕSSΕ OFFICIELLE ΕΝ NOTRE-DAME-DE PARIS) (σελ. 148). γγ) Ως προς την "LAICITE" αναφέρει, ότι παρ' ότι αύτη περιέχεται εις το Σύνταγμα, εν τούτοις δεν ισχύει, διότι άλλως όλα τα προνόμια τα οποία έχουν αναγνωρισθεί εις την Εκκλησία θα καθίσταντο αντισυνταγματικά (σελ. 395) και επί λέξει "une conception stricte de la laïcité aboutirait á rendre inconstitutionnel tout en ensamble de règ1es légis1atives faisant partie du paysage institutionnel français et organisant certains avantages au bénefice des cultes: l'entretien pub1ic des édifices cu1tuels, 1es exemptions fiscales en bénéfice des cultes le droit local des cultes d' Alsace Mose11e et d' outre mer, etc αναφέρει δε ως προνόμια της Εκκλησίας την υπό του κράτoυς συντήρησιν των εκκλησιαστικών ιδρυμάτων, τας φορολογικάς απαλλαγάς υπέρ της Εκκλησίας, το τοπικό καθεστώς (της ταυτίσεως κράτους - Εκκλησίας) εις Αλσατίαν, Λωραίνη και υπερποντίους κτήσεις κ.λ.π. Επίσης αναφέρει ότι η "LAICITE" δεν είναι πλέον συνώνυμος του χωρισμoύ κράτους - Εκκλησίας (σελ.396) και επί λέξει "La laïcité ne serait plus synonyme de combat republicain et la séparation ». δδ) ο προσηλυτισμός απαγoρεύεται (σελ. 44, όπου αναφέρεται επί λέξει "LΕ ΡRΟSELYTISME AGRESSIF.EST IL PROHIBE"), εις την σελ. 182 αναλύει την έννoιαν του προσηλυτισμού καθ' όμοιον ακριβώς τρόπον, ως ορίζει και η ελληνική διάταξις (εκμετέλλευσις της αγνoίας, κoυφότητoς, περιστάσεως ανάγκης του άλλου κ.λ.π.). Εις δε την σελ. 189 αναφέρει, ότι προσηλυτισμόν διενεργούν αι αιρέσεις και τούτο είναι εν στοιχείον αναγνωρίσεως της φύσεως των. Προσθέτει δε ότι το Ευρωπαϊκόν Δικαστήριoν Aνθρωπίνων Δικαιωμάτων θεωρεί τον προσηλυτισμόν αξιόποινον και παραπέμπει εις την απόφασιν Λαρίσης κατά Ελλάδoς της 24.2.1998, η οποία επικυρώνει τρεις καταδίκας επί προσηλυτισμώ επιβληθείσας υπό ελληνικών δικαστηρίων. εε) πέραν των προαναφερθέντων περί του μαθήματoς των θρησκευτικών το παρόν σύγγραμμα αναφέρει (σελ. 150) ότι το 43% των Γάλλων μαθητών σχολικής ηλικίας φοιτούν εις τα κατηχητικά σχολεία (το 1960 το ποσοστόν ήτο 90%).
Εις δε την σελ. 401 αναφέρει, ότι το κράτος χρηματοδοτεί την διδασκαλίαν του μαθήματος των θρησκευτικών μνημονεύεται δε και η από 23.11. 1977 απόφαση του Συνταγματικού Συμβουλίου της Γαλλίας δεχομένη, ότι παρά τα περί του αντιθέτoυ προβαλλόμενα (ότι δήθεν απαγορεύεται η θρησκευτική εκπαίδευσις), εν τούτοις η υπό του Kράτoυς χρηματοδότησις του μαθήματος των θρησκευτικών είναι απολύτως συνταγματική.
5) Αλλά και οι υπομνηματισταί του γαλλικού Συντάγματος δέχονται ακριβώς τα ίδια περί της "LΑICITE" και του δήθεν χωρισμού κράτους - Εκκλησίας. Ο πλέον πρόσφατος εκ τούτων ήτοι ο FORMERY (διοικητικός δικαστής) ε ι ς την λίαν προσφάτως εκδοθείσαν ερμηνείαν του γαλλικού συντάγματος "LΑ COΝSTITUΤIΟΝ COMMENTEE ARTICLE ΡΑR ΑRΤ1CLΕI" , 7η έκδ. 2003 και εις την σελ. 10 αναφέρει, ότι η γαλλική "LAICΙTE" θεσπισθείσα ε ι ς εποχάς πολέμου μεταξύ κράτους - Εκκλησίας κατέληξε να ταυτίζεται σήμερον απλώς προς την έννοιαν της θρησκευτικής ελευθερίας, ως εις όλα τα λοιπά κράτη.
6) Και προς απoφυγήν σχοινοτενών αναλύσεων, αλλά και χάριν συντομίας επισημαίνουμε εν τέλει, ότι τα όσα αναφέρονται ανωτέρω (ότι δηλ. η Γαλλία δεν αποτελεί κράτος άθεον και ότι κατ' ουσίαν εις αυτήν δεν υπάρχει χωρισμός κράτους - Εκκλησίας) υποστηρίζουν και τα εξής πρόσφατα επιστημονικά έργα αναφερόμενα ακριβώς και AD HOC εις την "LAICITE" και δεχόμενα ακριβώς τα ίδια ως τα ανωτέρω, ήτοι, ότι η "LΑΙCΙΤΕ" δεν σημαίνει χωρισμόν κράτους - Εκκλησίας, ούτε και υπάρχει κάτι τέτοιο εις την πράξιν παρά τα περί του αντιθέτoυ προβαλλόμενα εκάστοτε όλως ανευθύνως και αντεπιστημονικώς: Κ Ο U B I, VΕRS UNE DECONSTRUCTION DU PRINCIPE DΕ LAICITE, εις REVUE DU DRΟΙΤ PUBLIC, 2004 σελ. 325 επ. (υποστηρίζει, ότι δεν υπάρχει "LAICITE" και ότι η έννοιά της έχει αναθεωρηθή και αναδιαμoρφωθή).
F L Α U S S, LAICITE ET CONVENTION EUROΡEEΝΝΕ DES DROITS DΕ L' ΗΟΜΜΕ, εις REVUE DU DRΟΙΤ PUBLIC, 2004 σελ. 317 επ. (υπoστηρίζει, ότι η "LAICITE" δεν αποτελεί "σφoυγγάρι" που σβήνει κάθε θρησκευτικήν έννοιαν, ούτε αντίδοτον εις την Εκκλησίαν. Σημαίνει απλώς τοv σεβασμόν των ατομικών δικαιωμάτων ).
J Α Ν, LΑ LΑICITE Α L ECOLE: LΕ DROΙΤ ΝΑΤΙΟΝΑL CONTRE LΕ DRΟΙΤ LOCAL LΑ LΟΙ ΡLUΤOΤ QUE LΑ NEGOCIATION. QUESTION DΕ VALEURS, εις REVUE DU DROΙΤ PUBLΙC, 2004 σελ. 301 αναφέρει, ότι σήμερον η "LΑΙCΙΤE" σημαίνει απλώς ανεξιθρησκείαν και όχι χωρισμόν κράτους - Εκκλησίας).
R O Β Ε R Τ, CACOPHONIE, εις REVUE DU DRΟΙΤ PUBLIC, 20Ο4 σελ. 309 επ. δέχεται τα ίδια ήτοι ότι "LAICITΕ" σημαίνει ανεξιθρησκείαν απλώς και απογόρευσιν του προσηλυτισμού, προσθέτει δε ότι η εν λόγω έννοια από της θεσπίσεώς της το 1905 μέχρι σήμερον υπέστη πλείστας όσας μεταβολάς.
7) Όλα τα ως άνω αναφερόμενα περί των σχέσεων κράτους - Εκκλησίας εις την Γαλλίαν γίνονται δεκτά και εκτός Γαλλίας. Αντί άλλων επικαλούμεθα την ΑD HOC μελέτην περί της γαλλικής "LAICITE:" του Γερμανού WERNER HEUN υπό τον τίτλον DΙΕ RELIGIONSFREIHET ΙΝ FRANKREICH (ZEITSCHRIFT FÜR EVANGELISCHES KIRCHENRECHT, 2004 σελ. 273 επ.), μόλις δημοσιευθείσαν (έτος 2004). Η μελέτη αυτή δέχεται τα ίδια, ως και αι προαναφερόμεναι και επισημαίνει, ότι η "LAICITE" δ ε ν σ η μ α ί ν ε ι χ ω ρ ι σ μ ο ν κ ρ ά τ ο υ ς - Ε κ κ λ η σ ί α ς (επί λέξει "LAIZITÄT BEDEUTET NICHT TRENNUNG", αυτόθι σελ. 283 με παραπομπάς). Ο ίδιος συγγραφεύς αναφέρει, ότι εις την Γαλλίαν ο προσηλυτισμός απαγορεύεται και καταλήγει, εις το ότι η"LΑICITE" απεβίωσε (επί λέξει «Die klassische Konzeption der Laizität schon für Tot erklärt worden ist» αυτόθι σελ. 283).
Yπ’ όψιν ότι μέγα πλήθος άλλων πηγών ανερχομένων εις τεράστιον αριθμόν δέχονται ακριβώς τα ίδια ως ανωτέρω, παραλείπονται δε χάριν συντομίας επιλεγεισών των πλέον προσφάτων. Το συμπέρασμα που εξάγεται, είναι, ότι εις την Γαλλίαν κατ’ ουσίαν δεν υπάρχει χωρισμός κράτους – Εκκλησίας, εφ’ όσον το θέμα τούτο ερευνηθή από απόψεως αυστηρώς επιστημονικής και όχι εξωεπιστημονικής ή ανευθύνου, ως συμβαίνει συχνάκις. Τέλος επισημαίνομεν, διά την Γαλλίαν
τα εξής εξόχως σπουδαία δεδομένα, τα οποία αποκλείουν αντικειμενικώς πάσαν έννοιαν περί laïcité και χωρισμού κράτους – Εκκλησίας.
Οι F i a l a i r e και M o n d e l i (Droits Fondamentaux et Libertés Publiques, 2005 αναφέρουν, ότι η έννοια της laïcité έχει σήμερον απαλυνθή («Une attenuation est portée ici au principe de laïcité σελ. 472). Ο δε I r i e d (De la difficile adaptation du principe républicain de laïcité à l´évolution socio-culturelle française», Revue du Drot Public 2005 σελ. 428 επ.) δέχεται, ότι η laïcité σήμερον δεν ισχύει, ως τούτο προκύπτει από την νομολογίαν των γαλλικών δικαστηρίων (π.χ. εις την σελ. 457 αναφέρει ότι «la jurisprudence a fait le choix de se placer plus sur le terrain de la liberté de conscience que sur celui de la laïcité, telle qu´elle était entendue traditionnellement ». Επίσης –αναφέρει- ότι ως εκ τούτου δεν υπάρχει χωρισμός κράτους – Εκκλησίας και εκ του ότι π.χ. ως ημέρα εβδομαδιαίας αναπαύσεως ορίζεται εκείνη που καθορίζει η Εκκλησία (δηλ. η Κυριακή), ως λοιπαί δε αργίαι ορίζονται επίσης αι θρησκευτικαί Χριστιανικαί εορταί και προσθέτει, ότι το γαλλικόν Δίκαιον είναι εμπεποτισμένον (impregné) από την γαλλικήν Χριστιανικήν παράδοσιν. Προσθέτει δε ότι αι ημέραι εβδομαδιαίας αναπαύσεως και αργιών αναφέρονται πολύ πιο εκτενέστερον και συχνότερον εις το Εργατικόν Κώδικα παρά εις την Αγίαν Γραφήν (σελ. 450, 451)
1) Την 20.12.1995 Η Επιτροπή Aιρέσεων (COMMISSION D' ENQUETE SUR LES SECTES) της Γαλλικής Εθνοσυνελεύσεως συνέταξε και ενέκρινε ομοφώνως έκθεσιν περί της επικινδυνότητος των θρησκευτικών αιρέσεων ε ι ς την Γαλλίαν (υπό τον τ ίτλον "LES SECTES ΕΝ FRAΝCE", RΑΡΡΟRΤ Ν° 2468). Δι' αυτής περιγράφει διά στοιχείων λίαν εγκύρων (επικαλουμένη δικαστικάς αποφάσεις) το επικίνδυνον της δράσεως πολλών αιρέσεων. Αποσπώμεν μίαν φράσιν λίαν χαρακτηριστικήν της εν λόγω εκθέσεως: "Les dangers que présentent les sectes, autrement appelés" dérives" sectaires, méritent au premier chef d' attirer notre attention". Ήτοι εφιστά την προσοχήν του κράτους επί της επικινδύνου δράσεως oρισμένων αιρέσεων, παραθέτει δε και πλείστα όσα παραδείγματα ειλημμένα εκ της πράξεως.
2) Διά του υπ' αριθ. 98-890/7.10.1998 Διατάγματος ιδρύεται ειδική δημοσία υπηρεσία (Διϋπουργική Αποστολή Aγώνoς κατά των Aιρέσεων) υπό τον τίτλο ΜILS. Η εν λόγω υπηρεσία διά του από 28.11.2002 Διατάγματος αντικατεστάθη από άλλην υπηρεσίαν υπό τον τίτλων "Διϋπουργική Αποστολή Επαγρυπνήσεως και Αγώνος κατά των Αιρέσεων" (αρχικά MIVILUDES). Αρμοδιότης της εν λόγω υπηρεσίας είναι να επισημαίνη εις τας κεντρικάς υπηρεσίας των Υπουργείων ή εις τους Εισαγγελείς τας παραβιάσεις, οι οποίαι συνεπάγονται πρωτοβουλίαν εκ μέρους των.
3) Διά του νόμου 2001-504 της 12.6.2001 προεβλέφθησαν μέτρα προστασίας των πολιτών εναντίον των καταπιεστικών ενεργειών των αιρέσεων, αι οποίαι παραβιάζουν τα ατομικά δικαιώματα. O νόμος ούτος προβλέπει ακόμη και την διάλυση των αιρετικών ομάδων.
4) Την 21.4.1999 η Yπoυργός νεότητoς της Γαλλίας Κα ΒUFFET απευθύνει εγκύκλιον προς τους Γάλλους Νομάρχας επισημαίνουσα εις αυτούς τους εκ της εκνόμου δράσεως των αιρέσεων κινδύνους.
5) Την 1.12.1998 η Υπουργός Δικαιοσύνης της Γαλλίας Κα GUIGOUT απευθύνει προς τους Γάλλους Εισαγγελείς εγκύκλιον, αναφερομένην εις τας βλάβας, αι οποίαι προκαλούνται εις την κοινωνίαν υπό ορισμένων αιρέσεων. Ομοίαν εγκύκλιον ακριβώς ο Υπουργός Δικαιοσύνης της Γαλλίας είχεν απευθύνει προς τους Γάλλους Εισαγγελείς την 26.2.1996. Επ' ευκαιρία δε της Eκδόσεως της εν λόγω εγκυκλίου υπεστηρίχθη εγκύρως υπό πανεπιστ. καθηγητών, ότι η γαλλική "LAICITΕ", κατόπιν της έν λόγω εγκυκλίου δεν υφίσταται πλέον αλλά έχει αντικατασταθή υπό άλλης εννοίας.
6) Τέλός επισημαίνομεν, ότι το έτος 2003 εις την Γαλλίαν συνεστήθη επιτροπή μελέτης της έννοιας της "LΑΙCΙΤE" προεδρευομένης υπό του Γάλλου Συνηγόρου του Πολίτου, οποία αποφαίνεται, ότι η "LΑΙCΙΤΕ" σήμερον δεν είναι αύτη που γνωρίζουμε, καθ' όσον εις την Γαλλίαν η αρχή αυτή δ ε ν
ε φ α ρ μ ό ζ ε τ α ι σ ή μ ε ρ α (πρβλ. συνέντευξιν τύπου του εισηγητού της εν λόγω Επιτροπής / Συμβούλου Επικρατείας REMY SCHWARTZ εις ΑCΤUΑLΙΤΕ JURIDIQUE DROIT ADMINISTRATIF Τευχ. 22.12.2003, όπου αναφέρει αυτά ακριβώς και ότι αι δημόσιαι υπηρεσίαι εις την Γαλλίαν δεν εφαρμόζουν την "LAICITE" σελ. 2340).
7) Βεβαίως η πολλαπλώς προβαλλομένη από κάποιοιυς "καλοθελητάς" γαλλική "LΑCITE" ουδέποτε υπήρξε εις την Γαλλίαν τουλάχιστον μεταπολεμικώς υπό την έννοιαν, ότι κατ' ουσίαν έχομεν εκεί "χωρισμόν" κράτους - Εκκλησίας. Ούτω υποστηρίζεται κατ΄ ουσίαν ότι η Γαλλία έχει ατύπως αναγνωρίσει ως κρατικήν εκκλησίαν την "καθολαϊκή" εκκλησία, και ως εκ τούτου είναι μια δημοκρατία όχι "λαϊκή" αλλά "καθολαϊκή» Αυτό ακριβώς υποστηρίζει εγκύρως και κατά λέξιν ο BENOIT D' ONORIO (συγγραφεύς έργου περί θρησκευτικής ελευθερίας βραβευθέντος υπό του Εθνικού Κέντρου Επιστημονικών Ερευνών της Γαλλίας), ο οποίος εις την μελέτην του "LES SECTES ΕN DROIT PUBLIC FRANCAIS" (εις LA SEMAINE JURIDIQUE 1988 Νo 20, I, 3336) αναφέρει επί λέξει "la France est un pays laïque de tradition catholique. Elle est devenue, en quelque sorte "catholaïque". Η έννοια αυτή είναι συνήθης εις την Γαλλίαν, πχ. η εφημερίς FIGARO εις το φύλλον της 21/22.9.1996 (σελ.68) δημοσιεύει σκίτσο εις το οποίον εμφανίζεται ο Πρόεδρος της Γαλλικής Δημοκρατίας με τον Πρωθυπουργόν εις έναν ναόν, όπου πίσω από έναν καρδινάλιον της Καθολικής Εκκλησίας ο πρόεδρος λέγει εις τον πρωθυπουργόν " LA FRANCE EST DESORMAIS UN PAYS "CATHOLAIQUE" (στο εξής η Γαλλία είναι ένα κράτος "καθολαϊκόν). Το δε εν λόγω δημοσίευμα αναφέρεται εις την σωρείαν εκδηλώσεων, εις τας οποίας συμμετέχουν πολλοί πιστοί και καταλήγει, ότι οι Γάλλοι είναι πιστοί εις την θρησκείαν των. Βεβαίως έχει κατ΄ επανάληψιν υποστηριχθή, ότι η "LAICITE" δεν συμβιβάζεται προς την προστασίαν των ατομικών δικαιωμάτων. Αυτό π.χ. υποστηρίζει, ο πανεπ. καθηγητής LETOURNEAU εις το έργον του "L ' EGLISE ET L' ETAT EN FRANCE, σελ. 119. Άλλοι μάλιστα βαίνοντες έτι περαιτέρω υποστηρίζουν ότι το γαλλικόν Σύνταγμα του 1958 (το οποίον ομιλεί περί περί ΕΤΑΤ LAIQUE) είναι ένα Σύνταγμα υπέρ του Θεού ("θεϊστικόν") και ότι τα δικαιώματα που προστατεύει τίθενται υπό την θείαν προστασίαν. Αυτό υποστηρίζουν οι πανεπ. καθηγηταί MARTIN (CAR ATHEE, περ. ΑCTES Ιούν. 1992 σελ.21) και CELERIER (DIEU DANS LA CONSTITUTION, εις περ. LES PETITES AFFICHES 5.6.1991 σελ. 15 επ.), παραθέτουμε δε επί λέξει την σχετικήν φράση, την οποίαν περιλαμβάνουν και τα δύο έργα των εν λόγω πανεπιστημιακών καθηγητών "la Constitution de 1958 est une Constitution deiste. Las droits qu'elle protége sont placés sous la protection divine", o δε καθηγητής C a m b y (“Le principe de laïcité : l´apaisement par le Droit » Revue du Droit Public 2005 σελ. 3) αναφέρει, ότι η laïcité είναι μία μικρολεπτομέρεια (επί λέξει «la laïcité de la republique n´est qu´une faccette).
To τελικόν επομένως συμπέρασμα, το οποίον εξάγεται εξ όλων των ως άνω παρατιθεμένων στοιχείων και πηγών (και πλήθους άλλων που παραλείπονται, αλλά που συμφωνούν απολύτως προς τα ως άνω) είναι, ότι η Γαλλία δεν είναι κράτος άθεον, ότι εκεί κατ΄ουσίαν δεν υπάρχει χωρισμός εκκλησίας και κράτους και ότι τυχόν αντίθετη άποψη είναι επιστημονικώς εντελώς αβάσιμος και εσφαλμένη ή παραπλανητική. Ως επιστέγασμα δε πάντων τούτων παραθέτουμε την φράση του καθηγητού ΡΙΕRRE-CAPS (LES NOUVEAUX CULTES ET LE DROIT PUBLIC εις REVUE DU DROIT PUBLIC 1990 τεύχ. 4 σελ. 1078), ο οποίος αναφέρει ρητώς, ότι η LAICITE αποτελεί έναν μύθον. (Επί λέξει "la laïcité - neutralité apparaît comme un mythe").
Το πλέον όμως εντυπωσιακόν, το πλέον επίσημον και το πλέον έγκυρον και αδιαμφισβήτητον στοιχείον, το οποίον αποδεικνύει, ότι η έννοια της "LAICITE" εις την Γαλλίαν δεν υφίσταται σήμερον είναι η μόλις κυκλοφορήσασα έκδοσις του γαλλικού Συμβουλίου Επικρατείας (το έτος 2004) υπό τον τίτλον "CONSEIL D' ETAT - JURISPRUDENCE ET AVIS DE 2003 - UN SIECLE DE LAICITE" (έκδοσις της LA DOCUMENTATION FRANCAISE, ETUDES ET DOCUMENTS No 55, 2004). To έργον τούτο αποτελείται εκ 479 σελίδων και αποδεικνύει διά παραπομπής εις σωρείαν αποφάσεων του Συμβουλίου Επικρατείας, ότι εις την Γαλλίαν η έννοια της "LAICITE" έχει εκλείψει σήμερον. Πρός απόδειξιν τούτου παραθέτομεν ορισμένα από τα πλέον εντυπωσιακά σημεία του (και εις το πρωτότυπον όπου επιβάλλεται) :
α) Εις σελ. 245 αναφέρει, ότι η "LAICITE" αποτελεί γαλλικήν ιδιομορφίαν και δεν απαντάται εις άλλα κράτη, ούτε δύναται εκεί να εφαρμοσθή.
β) Εις σελ. 258 αναφέρει, ότι κατ' ουσίαν δεν υπάρχει χωρισμός Εκκλησίας -Κράτους διότι το κράτος ΔΕΝ ΔΥΝΑΤΑΙ ΝΑ ΑΓΝΟΗΣΗ ΤΗΝ ΕΚΚΛΗΣΙΑΝ, ΔΙΟΤΙ ΤΟΥΤΟ ΘΑ ΗΤΟ ΕΠΙΚΙΝΔΥΝΟΝ ΔΙ΄ΑΥΤΟ, ΕΝ ΟΨΕΙ ΤΗΣ ΙΣΧΥΟΣ ΚΟΙΝΩΝΙΚΗΣ, ΗΘΙΚΗΣ ΚΑΙ ΠΟΛΙΤΙΚΗΣ, ΤΗΝ ΟΠΟΙΑΝ ΔΙΑΘΕΤΕΙ Η ΕΚΚΛΗΣΙΑ (επί λέξει "ingnorer les Eglises eut été une attitude dangereuse pour l’ Etat, étant donné la force sociale, morale, voire meme politique qu' elles continuent de représenter dans la societe".)
γ) Εις την ιδίαν σελίδα αναφέρεται η φράσις του γνωστού παλαιού Γάλλου πολιτικού ΑRISTIDE BRIANT " η Γαλλία οφείλει εις την Εκκλησίαν την ελευθερίαν της" (LA FRANCE DOIT A L΄ EGLISE SA LIBERTΕ).
δ) Εις σελ. 264 αναφέρεται, ότι "η Γαλλία αποφασίζει να μην αποκοπή από τας θρησκευτικάς της ρίζας» ("LA FRANCE DE NE PAS SE COUPER DE SES RACINES RELIGIEUSES).
ε) Εις σελ. 265 αναφέρει , ότι σήμερον εις οκτώ περιοχάς της Γαλλίας δεν υπάρχει χωρισμός κράτους -Εκκλησίας, αλλά η Εκκλησία είναι κρατική. Εις τας περιοχάς αυτάς περιλαμβάνεται και η Αλσατία και η Λωρραίνη (ως γνωστόν εις την Αλσατίαν εδρεύει το Συμβούλιον της Ευρώπης και το Ευρωπαικόν Δικαστήριον Ανθρωπίνων Δικαιωμάτων).
στ) Εις σελ. 273 αναφέρει , ότι εις την δευτεροβάθμιον κρατικήν εκπαίδευσιν υπηρετούν και κληρικοί ως καθηγηταί.
ζ) Εις σελ. 281 αναφέρεται, ότι το Συμβούλιον Επικρατείας ανεγνώρισε την ανάγκην αι θρησκευτικαί οργανώσεις να σέβονται την ιεραρχίαν της Καθολικής Εκκλησίας ( επί λέξει "le Conseil d' Etat a continué de jouer un role pacificateur en reconnaissant la necessité pour les associations cultuelles de respecter la hierarchie de l' Eglise Catholique", τα ίδια ακριβώς κατά λέξιν αναφέρει και εις την σελ. 282 όσον αφορά την νομολογίαν του γαλλικού ακυρωτικού.
η) Εις την σελ. 284 επ. αναφέρεται, ότι το γαλλ. Συμβ. Επικρατείας είναι αρμόδιον να αναγνωρίζη ορισμένην οργάνωσιν ως θρησκείαν, προστίθεται δε, ότι η νομολογία του ΣτΕ δεν έχει αναγνωρίσει ως θρησκείαν την οργάνωσιν των μαρτύρων του ιεχωβά.
θ) Εις την σελ. 286 επ. αναφέρεται, ότι το κράτος χρηματοδοτεί εις μεγάλην έκτασιν την καθολικήν Εκκλησίαν εκ του κρατικού προϋπολογισμού.
ι) Εις την σελ. 363 αναφέρεται, ότι ο προσηλυτισμός τιμωρείται εις την Γαλλίαν.
ια) Εις την σελ. 364 επ. αναφέρεται ότι στην Γαλλία διδάσκεται το μάθημα των θρησκευτικών.
ιβ) Εις την σελ. 291 επ. αναφέρονται αι προϋποθέσεις και τα κριτήρια καθώς και η διαδικασία αναγνωρίσεως μίας οργανώσεως ως θρησκείας, η δε αρμοδία υπηρεσία (Υπουργείον Εσωτερικών) διαθέτει ευρυτάτην διακριτικήν ευχέρειαν εν προκειμένω. Εις δε την σελ. 297 αναφέρεται, ότι εάν μια οργάνωσις δεν αναγνωρισθεί ως θρησκεία, δεν έχει ούτε νομικήν προσωπικότητα, ούτε δικαιοπρακτικήν ικανότητα, ούτε ικανότητα παραστάσεως ενώπιον δικαστηρίου.
ιγ) Πρέπει επίσης, να αν αναφερθή, ότι το ΣτΕ ακύρωσεν υπουργικήν εγκύκλιον απαγορεύουσαν το κήρυγμα εις τα σχολεία και εδέχθη, ότι τούτο (το κήρυγμα) αποτελεί υποχρέωσιν του κράτους (F i a l a i r e – M o n d e l i, ενθ αν. σελ. 472 αναφερόντων επί λέξει ότι «Le Conseil d´ Etat a jugé que l´exisence d´ aumôneries pour assurer la liberté des cultes, notamment aux éléves internes constitue une obligation pour l´ Etat” σελ. 472 – η υπογράμμισις είναι των συγγραφέων)
Πρέπει πάντως να επισημανθή, ότι εις την Γαλλίαν έχουν τελευταίως εισαχθή ρυθμίσεις κατά πάσης εννοίας LAICITE, καθώς και εναντίον των αιρέσεων και παραθρησκειών. Αι εν λόγω ρυθμίσεις κυρίως είναι αι εξής αναφερόμεναι και αναλυόμεναι εν πάσει εκτάσει και αναλύσει εις το κατά πάντα έγκυρον πρόσφατον σύγγραμμα του NICOLAS GUILLET υπό τον τίτλον "LIBERTE DE RELIGION EΤ MOUVEMENTS SECTAIRES" 2003, έργον βραβευθέν υπό του CENTRE D ETUDES ΕT DES RECHERCHES FONDEMENTS DU DROIT PUBLIC του πανεπιστημίου CLERGY- PONTOISE του Παρισιού υπό την διεύθυνση του καθηγητού του Πανεπιστημίου PARIS II YVES GAUDEMET (έκδοση ΒIBLIOTHEQUE DE DROIT PUBLIC, τόμος 235). Παραθέτουμε τις κυριώτερες εν προκειμένω ρυθμίσεις :
α) Το έτος 2001 ετροποποιήθησαν τα άρθρα 223-13, 223-14 και 223-15 του Ποινικού Κώδικος και εθεσπίσθησαν ποινικαί κυρώσεις δια το έγκλημα του προσηλυτισμού. Και επειδή τούτο είναι δυνατόν να αμφισβητηθεί κακοπίστως παραθέτουμε αυτούσιον σχετικόν AD HOC απόσπασμα του ως άνω έργου: "le nouveau délit d' abus de la situation de faiblesse ou d' état d' ignorance semble approprié pour sanctionner des cas de " prosélytisme abusif" (σελ. 265 υπογράμμισις ημετέρα). Τα ίδια αναφέρει και ο L a t o u r n e r i e (“Sectes et laïcité”, Revue du Droit Public 2004 σελ. 1336).
β) Οι οπαδοί των αιρέσεων και παραθρησκειών δεν γίνονται αποδεκτοί ως υπάλληλοι εις πολλάς δημοσίας υπηρεσίας (σελ. 268 επ. αναφέρονται δε και περιπτώσεις, κατά τας οποίας οπαδοί των αιρέσεων απελύθησαν διά τον λόγον αυτόν από δημοσίας υπηρεσίας, σελ. 272 επ.)
γ) Οι Δήμαρχοι γενικώς εις την Γαλλίαν (αρμόδιοι να χορηγούν αδείας ιδρύσεως και λειτουργίας ναών και ευκτηρίων οίκων) αρνούνται να χορηγούν τοιαύτας αδείας εις τας αιρέσεις και παραθρησκείας (σελ. 129)
δ) Αναφέρεται, ότι αι αιρέσεις και παραθρησκείαι διενεργούν προσηλυτισμόν εις μεγάλην έκτασιν (σελ. 215 επ.) , δια τούτο και λαμβάνονται μέτρα υπό του κράτους, αναφέρεται δε και σωρεία παραδειγμάτων εκ της πράξεως (σελ. 225 επ. και 257 επ.) κ.ο.κ.
Και εν κατακλείδι ως προς την Γαλλίαν παραθέτουμε την φράση των Eberhard, Fernando και Gafsia, η οποία περιέχεται εις πολύ πρόσφατον μελέτην των (Droit, laïcité et diversité culturelle – L´Etat français au défi du pluralisme, δημοσιευομένην εις Revue Interdisciplinaire d´ Etudes Juridiques 2005.54 σελ. 129 επ., προδημοσίευση από τον τόμον Droit et Société, ο οποίος κυκλοφορεί το 2006) και η οποία έχει ως εξής «Ο ρητώς λαϊκός χαρακτήρ του συγχρόνου γαλλικού δικαίου δεν πρέπει, να δημιουργή την ψευδαίσθησιν ως προς το ότι αι ρίζαι του είναι θρησκευτικαί και ως προς την ιερότητά του» (επί λέξει «Le caractère explicitement laïc du Droit français moderne ne peut faire illusion quant à ses racines religieuses et à sa sacralité» αυτόθι σελ. 131). Και παραιτέρω οι ίδιοι συγγραφείς αναφέρουν, ότι «η laïcité δεν είναι πλέον μία αρχή» (επί λέξει «la laïcité n´est plus un principe», αυτόθι σελ. 146).
|
